Турккăлла вĕренетĕп 2013-03-05

Пĕр эрне иртрĕ. Паян каллех турккă курс урокĕччĕ. Мĕнле иртнине, мĕн вĕренсе тухнине каласа парамах.

Паянхи тема: кафере, кондитерскăйра: Kahvede, Pastanede

Миçе, мĕн çул?

Турккăлла мĕн çул ыйтма çăмăл: kaç? е kaç tane?

Чăвашла пекех нумайлăх аффиксĕ кирлĕ мар:

турккăла	чăвашла
kaç sandalye var?	миçе пукан пур?
iki sandalye var!	икĕ пукан пур!

Ăçта? 

Ăçта, вырăнна калама турккă чĕлхинче -da, -de, -ta, -te аффикссене усă курмалла. Чăвашла пекех вăл вырăн вĕçлевне пĕлтерет.

турккăла	чăвашла
kahvede	кафере
odada	пӳлемре
ormanta	вăрманта
bahçede	пахчара

Вĕçлевсем

Вĕçлев е падеж, чăвашла та турккăла та вырăнла мар туйăнать. Иккĕшĕ аглюнативлă чĕлхе. Аффикс сăмаха улăштармасть, вăл аффикс анчах. Паян учитель каланă тăрăх турккă чĕлхинче 6 вĕçлев пур,  турккă википедийĕ урăхла калать. Эпĕ те таçта вуланăччĕ: тĕрĕк чĕлхесенче вĕçлев çуках. Ку вĕç латин чĕлхинчи грамматикинчен килет.

Япаласем тĕрлĕ тăрăмлă пулма пултараççĕ:

Тĕп (Nominativ): göz куç
Камăнлăх (Genitiv): gözün куçăн
Патнеллĕх (Dativ): göze (чăвашла çук)
Пару (Akkusativ): gözü куçа
Вырăн (Lokativ): gözde куçра
Туху: gözden куçран
Пĕрлелĕх (Ablativ): gözle куçпа
Çуклăх: gözsiz куçсăр
Пирке: göz için куçшăн

 Чи пысăк уйрăмлăх чăвашла патнеллĕх вĕçлевне çукки. Чăвашла эпир пару вĕçлевне усă куратпăр (?)

Banka-y-a git Банк-ăн-а кай


Чăваш чĕлхине турккипе танлаштарма питĕ хавас. Вĕсем çывăх пулсассăн расна. Турккă чĕлхинче нумай арап тата франци сăмахĕсем. Сăмахлăхĕн нумайăшĕ чăн тĕрĕк авалхи сăмахсем. Ататюрк реформисем кивĕ сăмахсене çĕнĕрен пурнăçлантарнă.

Ман турккă пĕлĕш каланă тăрăх. Ататюрк умĕн арап чĕлхи хакланăччĕ. Кайран чăн турккă чĕлхине чунлантарнă чухне нумай çын вăрçса ӳпкелешнĕ, латин сăмахсемпе çырнипе кивĕ сăмах усă курни çăмăл марччĕ.

Чăвашлăхра та çакăн пек вăйсем пулнă, пур, пулĕ те. Анчах вырăс чĕлхи питĕ доминировать тăвать, тевере, ратиора. Нумай илемлĕ сăмах вилсе каять. Эпĕ мĕншĕн турккăла вĕренесшĕн? Эпĕ турккăсемпе, ытти тĕрĕк халăх танташĕсемпе çыхăнма пултаратăп. Турккă чĕлхин опычĕпе мĕнле чăваш чĕлхине пулăшмаллине вĕренем.

Ман шутпа эпир тĕрĕксем пĕр-перинчен (bir-birinden) нумай вĕренейетпĕр. Юрать, паяншăн çитĕ.

Ак ку эпĕ паян вĕреннĕ сăмахсем:

турккăла	чăвашла
çanta	сумка, хутаç
sırt çantası	рюкзак
sandalye	пукан
iskemle	пукан
masa	сĕтел
kapı	алăк
pencere	чӳрече
harita	карттă
dolap	шкап
lamba	лампа
perde	чаршав
sınıf	класс пӳлĕмĕ
gözlük	куçлăх
şeker	сахăр
cade	урам
evde	килте
bahçe	пахча
su da	шыв та
kaç para?	мĕн çул (укçа) тăрать?
ne kadar	мĕн çул (укçа) тăрать?
kaç tane?	миçе (штук)?
kaşık	кашăк
çatal	вилка (апат çимелли)
bıçak	çĕçĕ
çikolatalı	шоколадлă
çikolatasız	шоколадсăр
meyva	улма-çимĕç
maya	çĕпре
ipek	пурçăн
ışık	çутă
tuz	тăвар
müşteri	тавар туянакан