2014-04-16

Чăваш сăмахсарне цифрăламалли хатĕр

Хавал Ашмарин сăмахсарне цифрăлама пулăшма ыйтрĕ. Эпĕ Krüger-ăн Chuvash Manual-не мĕнле цифрăланне ас тăватăп. Çăмăл марччĕ. Вуласа илекен программăсем (Adobe FineReader т.ыт.те) чăвашла ăнланмаççĕ. Çавăнпа ăна "аллăпа" лайăхлатламалла.

Паян вăраннă чухне ман шухăш çуралчĕ: Эпир çак салтава "Контактра" усă курайсан тем пекехччĕ.


  1. Вĕç страницăна номерламалла (ялан 4 цифрăпа: 0001), пуçлакан виçĕ саспаллисемпе те вĕçлекен виç саспаллисем çырмалла.
  2. Контактра ятарлă "фотоальбом" тумалла, та вĕç страницăна загружать тумалла.
  3. Комментарисенче хавалçăсем пĕчĕк-пĕчĕк "цифрăлама" çыраççĕ
  4. Ун хыççăн администратор вĕç комментарисене пухать те "кĕнеке" тăвать.


Ак тĕслĕх (ку тĕслĕх анчах):



2014-01-12

Сурхури vs. Сурваки

Халь анчах ман пăлхар кӳршипе калаçрăм. Вăл мана "Сурваки" уявне чĕнчĕ. Вăл пĕртаках Сурваки çинчен каласа пачĕ. Ку авалхи пăлхар уяв. Вăл Атăлтан килет пуль. Чăваш канашлăвĕ Тăнайçи пăлхаресенчен уяв никĕсленине тет.

Вырăс википетинчи Сурхурипе Сурваки статьясене танлаштарсан вĕсен пĕрпеклĕхĕ нумай.

Мĕн шутлатăр?

2013-04-10

Турккăлла вĕренетĕп 2013-04-09


Ырă кун пултăр!

Эпĕ пĕр-ик занятий хыççăн блогпост çырмарăм. Темскер вăхăт çукччĕ. Çакăн пек, датăллă блогпост çырма йывăр. Кайран "ирĕклĕн" çырам, мĕн урокра вĕреннĕ çинчен мар, темалла...

Паян эпир кĕнекемĕрĕн пиллĕкмĕш пайĕпе пуçларăмăр. Темасем: çула, мĕнле каяссине каласа кăтартни, вăхăт мĕнçулне ыйтнипе хуравлани.

Çула кăтартасси


Ку сăмах-пуплев вĕрентĕмĕр:


турккăллаçула кăтартасси
özür dilerimкаçарăр тархасшăн
müzeye nasıl gidilir?музейе мĕнле каймалла?
iki metre sonra sola sap200 метртан сулахаялла пăр
sağa sapınızсылтăмалла пăрăр
dümdüz yürüyünüzтӳре çӳрĕр
sezinle geliyorumсирĕнпе килетĕп
sonra daун хыççăн та

Мĕнçул сехет? Мĕнçул сехетре?

Турккăсен "сехет" сăмахĕ saat пулса тăчĕ. Вĕсем ăна малалла лартаççĕ:
турккăллачăвашла
saat kaç?мĕнçул сехет?
saat kaçta?мĕнçул сехетре?
saat altıdaултă сехетре (улттăра)
müze saat kaçta kapınıyorмузей мĕнçул сехетре хупăнать?
sabah üçteирхи виççĕре
akşam beşteкаçхи пиллĕкре
gece onbirdeçĕрлехи вунпĕр сехетре

Урăх сăмахсем 

Яланхи пекех урокра нумай çĕнĕ сăмах вĕрентĕмĕр:

турккăллачăвашла
aferinматтур
fotoğraf çek(mek)"фотографи турт": ӳкер, фотографиле
fotoğraf çekibilir miyiz?фотографилеетпĕр-и? Ӳкерме юрать-и?
fotoğraf çekmek yasaktırФотографилеме чарнă (юрамасть)
biletçiбилетçĕ (кассир)
giriş biletiкĕмелли билет
emekliпенсионер
öğrenciстудент (вĕренçĕ, вĕренекен)
fiyatхакĕ
buyurunакă тархасшăн (илĕр)
yeniçĕнĕ
eskiкивĕ
mutluсавăнăçлă, хаваслă

2013-03-20

Турккăлла вĕренетĕп 2013-03-19

Ĕнер тăваттăмĕш урокччĕ. Нумай вĕрентĕмĕр. Тема ыйтусемпе хуравсемччĕ.


Калаçнă чухне пĕлтерĕшлĕ сăмахсене пĕлни лайăх. Уйăхсем, эрне кунĕсем, ку, çак, кунта, ăçта тата ыттисем те кирлĕ. Ак кунта турккăлла уйăхсем:


AylarУйăхсем
ocakкăрлач
şubatнарăс
martпуш
nisanака
mayısçу
hazırançĕртме
temmuzутă
ağustosçурла
eylülавăн
elimюпа
kasımчӳк
aralıkрăштав

Уйăхсем турккăлла латтинлисемпе арапсене кăсăк хутăштарни. Юрать, уйăхсем хыççăн эрне кунĕсене пăхар:

Haftanın günleriЭрне кунĕсем
pazartesiтунтикун
salıытларикун
çarşambaюнкун
perşembeкĕçерникун
cumaэрнекун
cumartesiшăматкун
pazarвырсарникун

Ак кунта вăхăт пайланакан сăмахсен чи кирлисем:

zamanвăхăт
dakikaминут
saatсехет
günкун
haftaэрне
hafta sonuкану кунĕсем
ayуйăх
yılçул

Хăçан ыйтнипе хуравлани


Хăçан турккăлла "ne zaman" пулать.  Чăвашла пекех турккăлла тăтăшах вырăн вĕçлев усă кураççĕ:
ne zamanхăçан
mayıstaçу уйăхĕнче (майра)
2008-de (iki bin sekizde)2008-мĕш çулта

Пулăслахри вăхăт урăхла. Чăвашли туху вĕçлевĕ турккăлли вырăн вĕçлевĕ пулать:

ne zamanхăçан
iki dakikadaикĕ минутран

Урăх усăллă вăхăт сăмахĕ-пуплевĕ:

ne zamanхăçан
bugünпаян
dünĕнер
yarınыран
bu haftaку эрне
geçen haftaиртнĕ эрне
gelecek haftaçитес эрне

Танлаштаруллă вăхăт

Танлаштаруллă вăхăт вăл релятивлă вăхăт, конкретлă мар, вăхăта урăх вăхăтпа танлаштарса пĕлтерни: икĕ уйăх каялла, виçĕ минутрат...


Турккăлла вĕренетĕп 2013-03-12

Ун чухне Пасарта темăччĕ. Эпĕ çырайманах пултăм. Мĕн вĕреннине кайранах çырса парам...

2013-03-05

Турккăлла вĕренетĕп 2013-03-05


Пĕр эрне иртрĕ. Паян каллех турккă курс урокĕччĕ. Мĕнле иртнине, мĕн вĕренсе тухнине каласа парамах.

Паянхи тема: кафере, кондитерскăйра: Kahvede, Pastanede

Миçе, мĕн çул?

Турккăлла мĕн çул ыйтма çăмăл: kaç? е kaç tane?

Чăвашла пекех нумайлăх аффиксĕ кирлĕ мар:


турккăлачăвашла
kaç sandalye var?миçе пукан пур?
iki sandalye var!икĕ пукан пур!


Ăçта? 

Ăçта, вырăнна калама турккă чĕлхинче -da, -de, -ta, -te аффикссене усă курмалла. Чăвашла пекех вăл вырăн вĕçлевне пĕлтерет.

турккăлачăвашла
kahvedeкафере
odadaпӳлемре
ormantaвăрманта
bahçedeпахчара

Вĕçлевсем

Вĕçлев е падеж, чăвашла та турккăла та вырăнла мар туйăнать. Иккĕшĕ аглюнативлă чĕлхе. Аффикс сăмаха улăштармасть, вăл аффикс анчах. Паян учитель каланă тăрăх турккă чĕлхинче 6 вĕçлев пур,  турккă википедийĕ урăхла калать. Эпĕ те таçта вуланăччĕ: тĕрĕк чĕлхесенче вĕçлев çуках. Ку вĕç латин чĕлхинчи грамматикинчен килет.

Япаласем тĕрлĕ тăрăмлă пулма пултараççĕ:

Тĕп (Nominativ): göz куç
Камăнлăх (Genitiv): gözün куçăн
Патнеллĕх (Dativ): göze (чăвашла çук)
Пару (Akkusativ): gözü куçа
Вырăн (Lokativ): gözde куçра
Туху: gözden куçран
Пĕрлелĕх (Ablativ): gözle куçпа
Çуклăх: gözsiz куçсăр
Пирке: göz için куçшăн

 Чи пысăк уйрăмлăх чăвашла патнеллĕх вĕçлевне çукки. Чăвашла эпир пару вĕçлевне усă куратпăр (?)

Banka-y-a git Банк-ăн-а кай


Чăваш чĕлхине турккипе танлаштарма питĕ хавас. Вĕсем çывăх пулсассăн расна. Турккă чĕлхинче нумай арап тата франци сăмахĕсем. Сăмахлăхĕн нумайăшĕ чăн тĕрĕк авалхи сăмахсем. Ататюрк реформисем кивĕ сăмахсене çĕнĕрен пурнăçлантарнă.

Ман турккă пĕлĕш каланă тăрăх. Ататюрк умĕн арап чĕлхи хакланăччĕ. Кайран чăн турккă чĕлхине чунлантарнă чухне нумай çын вăрçса ӳпкелешнĕ, латин сăмахсемпе çырнипе кивĕ сăмах усă курни çăмăл марччĕ.

Чăвашлăхра та çакăн пек вăйсем пулнă, пур, пулĕ те. Анчах вырăс чĕлхи питĕ доминировать тăвать, тевере, ратиора. Нумай илемлĕ сăмах вилсе каять. Эпĕ мĕншĕн турккăла вĕренесшĕн? Эпĕ турккăсемпе, ытти тĕрĕк халăх танташĕсемпе çыхăнма пултаратăп. Турккă чĕлхин опычĕпе мĕнле чăваш чĕлхине пулăшмаллине вĕренем.

Ман шутпа эпир тĕрĕксем пĕр-перинчен (bir-birinden) нумай вĕренейетпĕр. Юрать, паяншăн çитĕ.

Ак ку эпĕ паян вĕреннĕ сăмахсем:

турккăлачăвашла
çantaсумка, хутаç
sırt çantasıрюкзак
sandalyeпукан
iskemleпукан
masaсĕтел
kapıалăк
pencereчӳрече
haritaкарттă
dolapшкап
lambaлампа
perdeчаршав
sınıfкласс пӳлĕмĕ
gözlükкуçлăх
şekerсахăр
cadeурам
evdeкилте
bahçeпахча
su daшыв та
kaç para?мĕн çул (укçа) тăрать?
ne kadarмĕн çул (укçа) тăрать?
kaç tane?миçе (штук)?
kaşıkкашăк
çatalвилка (апат çимелли)
bıçakçĕçĕ
çikolatalıшоколадлă
çikolatasızшоколадсăр
meyvaулма-çимĕç
mayaçĕпре
ipekпурçăн
ışıkçутă
tuzтăвар
müşteriтавар туянакан

2013-02-27

Турккăлла вĕренетĕп 2013-02-26


Паян эпĕ турккă чĕлхи курсне пуçларăм. 9 занятий пулать, кашни эрне. Вĕренекенсен пиллĕкĕшĕ, икĕ швед пенсионерĕсем, пĕр швед хĕрарăм, турккă каччи тупни, пĕр грузин хĕрарăмĕ, Швецире пурăнаканскер, турккăна качча кайни. Учитель турккă хĕрарăм. Блогăмра хам мĕнне вĕреннине каласа парам.

Атьăр!

Паян пĕрремĕш занятиччĕ. Питĕ интереслĕ. Чи малтан эпир алфавитне вĕрентĕмĕр. Кайран пуплеве вĕрентĕмĕр: Ырă кун мĕнле каламаллине, сывлăх суннине тата нумай калаçăвăн чи малтанхи япалисене çырса, каласа хăнăхтартамăр.

Ак кунта паян эпĕ вĕреннĕ сăмахлăх:


турккăллачăвашла
alfabeалфавит
balıkпулă
kalınсарлака
okulшкул
domatesтомат
makarnaмакарон
onbirвунпĕр
adın ne?“яту мĕн?” эсĕ мĕнле ятлă?
adınız ne?“ятăр мĕн?” эсир мĕнле ятлă?
adят
adımятăм (манăн ят)
adım anatoliэпĕ анатолий ятлă
benэпĕ
senэсĕ
oвăл
bizэпир
sizэсир
AllahaısmarladıkСывă пулăр!
şöyle böyleаван мар
bayпай, пик
bayanпике
günaydınырă ир!
iyi günlerырă кун!
iyi akşamlarырă каç! (17-20)
iyi gecelerырă каç! (20 хыççăн)
hoşçakalınчипер пул!
görüşürüzтĕл пуличчен!
değil mi?çапла вĕт, çапла мар-и?
merhabaсалам
nasılsın?мĕнле пурнăç?
nasılsınız?пурнăçăр мĕнле?
ya sen?эсĕ вара?
ya siz?эсир вара?
telefonтелефон
sigaraсигарет
filmфильм
çayчей
limonataлимонад
biraсăра
bardakстакан
anahtarçăраççи
dondurmaмороженнăй
kalemкалем (çырмалли ручка)
kitapкĕнеке
evetçапла
hayırçук
varпур
yokçук
bugün için teşekürlerпаяншăн тавтапуç
Паяншăн çитетех. Эрнерен тата çырап. Stay tuned. Çыхăнса юл!

2011-06-15

Vĕş-vĕş kukkuk

Pĕr căvaš halăh jurri tuprăm:

Vĕş-vĕş kukkuk, vĕş kukkuk
Vărman hĕrne şiticcen,
Vărman hĕrne şitsessĕn
Juman şine larsa kan.

Căt-căt tăvan, căt tăvan
Epir tuhsa kajiccen,
Epir tuhsa kajsassăn
Kĕrekene larsa kan.

Vĕş-vĕş šăpcăk, vĕş šăpcăk
Vărman hĕrne şiticcen,
Vărman hĕrne şitsessĕn
Cărăš tărne larsa kan.

Căt-căt tăvan, căt tăvan
Epir tuhsa kajiccen,
Epir tuhsa kajsassăn
Tüšek şine vyrtsa kan.


Şakă ilemlĕ jurra jurlakannisence I Hristoforov ci lajăhi. Ajhin căvaš antologijĕnce epĕ vulană tărăh juman halăh jurrisence Atte pĕlteret. Cărăš - văl Anne. Attepe annene tĕl puliccen, "căt-căt tăvan" tet. Tuhsa kajăpăr. Tuhsa kajiccen kĕrekene larsa kan. An vaska. Tuhsa kajsassăn "tüšek şine vyrtsa kan". Mĕn văl tüšek şine vyrtsa kanni? Ku lĕš tĕncene kajni-i, je mĕn? Jură cĕreme yrattarat'.

Kunta kirilla ta:

Вĕç-вĕç куккук, вĕç куккук
Вăрман хĕрне çитиччен,
Вăрман хĕрне çитсессĕн
Юман çине ларса кан.

Чăт-чăт тăван, чăт тăван
Эпир тухса кайиччен,
Эпир тухса кайсассăн
Кĕрекене ларса кан.

Вĕç-вĕç шăпчăк, вĕç шăпчăк
Вăрман хĕрне çитиччен,
Вăрман хĕрне çитсессĕн
Чăрăш тăрне ларса кан.

Чăт-чăт тăван, чăт тăван
Эпир тухса кайиччен,
Эпир тухса кайсассăн
Тӳшек çине выртса кан.